Przez ostatnie 10 miesięcy przepisy tzw. Tarcz Antykryzysowych były kilkukrotnie aktualizowane. Modyfikacje miały za przedmiot również kwestie dotyczące sektora bankowego, a więc mające wpływ na kredytobiorców, w tym oczywiście frankowiczów.

1.     Wakacje kredytowe

Tarcze antykryzysowe wprowadziły zmiany w przepisach ustaw o kredycie konsumenckim i o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami  oraz ustawy prawo bankowe, które to zmiany wprowadzają tzw. ustawowe wakacje kredytowe. Rozwiązanie takie przewidziane jest dla kredytobiorców posiadających kredyt konsumencki lub hipoteczny w rozumieniu wspomnianych powyżej ustaw. 

Wakacje kredytowe, które objaśnialiśmy w naszym poprzednim artykule z kwietnia 2020 r. https://bankownia.pl/wplyw-pandemii-koronawirusa-na-kredyty-czy-i-jakie-rozwiazania-banki-moga-wprowadzic-co-z-frankowiczami-w-dobie-koronawirusa przewidziane są tym razem na okres maksymalnie 3 miesięcy. Na skutek wakacji kredytowych o okres zawieszenia spłat przedłuża się automatycznie okres kredytowania, jak również i wszystkie inne terminy określone umową kredytową. Co ważne, jeśli kredytobiorca ma kilka kredytów w danym banku ma możliwość skorzystania z wakacji kredytowych wyłącznie w stosunku do jednego z kredytów. W przypadku, w którym bank zawiesił już w części lub całości spłatę jednego z kredytów (tzw. wakacje bankowe) danego kredytobiorcy na warunkach innych niż ustawowo określone w tarczy antykryzysowej (art. 31fa i nast.) okres takiego zawieszenia spłat ulega automatycznie skróceniu z dniem doręczenia bankowi wniosku o zawieszenie wykonania umowy. 

Samo zawieszenie obowiązku spłat dotyczy części kapitałowej i odsetkowej raty kredytowej, a w okresie zawieszenia bank uprawniony będzie do pobierania wyłącznie opłat z tytułu składek na ubezpieczenie powiązane z umową kredytu, ale wyłączona jest możliwość pobierania jakichkolwiek innych opłat przez bank.  

Do złożenia wniosku o zawieszenie spłaty rat (ustawowe wakacje kredytowe) uprawnieni są Ci kredytobiorcy, którzy po 13 marca 2020 roku stracili pracę lub inne główne źródło dochodu.Spełnienie tego warunku będzie polegało na złożeniu przez kredytobiorcę oświadczenia w przedmiocie utraty pracy lub innego głównego źródła utrzymania pod rygorem odpowiedzialności karnej. Ponadto umowa kredytu musi być zawarta przed dniem 13 marca 2020 r., a termin zakończenia okresu kredytowania w takiej umowie musi przypadać po upływie 6 miesięcy od dnia 13 marca 2020 r.

Wakacje kredytowe mają następować automatycznie z dniem doręczenia bankowi wniosku kredytobiorcy o zawieszenie spłat rat kredytowych. Pamiętać należy, żeby złożenie wniosku nastąpiło w formie umożliwiającej wykazanie przez kredytobiorcę, że taki wniosek został w banku złożony, a także, żeby zostało poprzedzone analizą, że przesłanki do uzyskania wakacji kredytowych rzeczywiście zostały spełnione. 

Mając na uwadze przewidywaną długość okresu pandemii w przyszłości, otwartym pozostaje pytanie, czy ubieganie się o takie wakacje kredytowe nastąpić może wyłącznie jeden raz, czy też następować może w przypadku spełnienia wymaganych ustawą warunków wielokrotnie w całym okresie trwania stanu pandemii COVID.

2.     Zawieszenie spłaty kredytu studenckiego

Osoby posiadające kredyt studencki uprawnione są do złożenia do końca roku akademickiego 2019/2020 wniosku do instytucji kredytującej o zawieszenie spłatę kredytu studenckiego wprowadzonego ustawą prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Również w tym przypadku zawieszeniem objęta jest część kapitałowa i odsetkowa raty kredytowej. Zawieszenie kredytu studenckiego nastąpić może maksymalnie na okres 6 miesięcy. Okres ten nie jest tożsamy i nie jest wliczany do okresu zawieszenia regulowanego już dotychczas samą ustawą o szkolnictwie wyższym i nauce. Ponadto należne od kredytu studenckiego odsetki w okresie zawieszenia spłaty kredytu są pokrywane w całości ze środków Funduszu Kredytów Studenckich.

3.     Obniżenie maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego

Wysokość maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytów konsumenckich (opłat dodatkowych, prowizji etc.) została przepisami tarcz antykryzysowych obniżona (art. 8d i nast.). Przepisy wprowadziły wzory obliczeń maksymalnej wysokości kosztów kredytów konsumenckich, których okres spłaty wynosi co najmniej 30 dni i dla tych kredytów, których okres spłaty jest krótszy niż 30 dni. Limity takich pozaodsetkowych kosztów kredytów zależne są od konkretnego okresu spłaty danego kredytu. Rozwiązanie takie wprowadzone zostało obecnie na okres 1 roku, po upływie którego traci moc, a więc bank może za pozostały okres kredytowania pobierać pozaodsetkowe koszty kredytu w większym, dopuszczonym przez ustawę o kredycie konsumenckim, wymiarze. 

Wątpliwości w tym kontekście budzi kwestia zastosowania przepisów o obniżeniu pozaodsetkowych kosztów kredytów konsumenckich do umów kredytu w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym (debet) i do umów o kartę kredytową, ponieważ przepisy tarczy antykryzysowych nie wprowadzają wyłączenia co do tych dwóch rodzajów kredytowania.

Obniżenie dokonane winno być przez bank automatycznie po wejściu w życie przepisów tarczy antykryzysowej 1.0.

Poza powyższymi rozwiązaniami przewidziane zostały również zawieszenia spłat kredytów mieszkaniowych regulowanych ustawą o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, udzielaniu premii gwarancyjnych oraz refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych, na okres nie dłuższy niż 2 kwartały w całym okresie spłaty kredytu i to bez względu na wysokość dochodu gospodarstwa domowego kredytobiorcy. 

Również kredyty niebędące kredytami konsumenckimi, a więc udzielone małym lub średnim przedsiębiorcom mogą podlegać modyfikacji na korzyść przedsiębiorcy jako kredytobiorcy zarówno w zakresie warunków spłaty rat, jak i ich terminów. Modyfikacja taka ma być przedmiotem uzgodnienia pomiędzy bankiem, a kredytobiorcą, ale ustawodawca wprowadza wymóg, że zmiana nie może prowadzić do pogorszenia sytuacji kredytobiorców. Warunkami wnioskowania o zmiany warunków i terminów spłat jest jednocześnie posiadanie kredytu, który został udzielony przed dniem 8 marca 2020 roku oraz ocena sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy dokonana przez bank nie wcześniej niż 30.09.2019 r. 

Rzeczywisty wpływ powyższych przepisów na poprawę sytuacji kredytobiorców może budzić rozczarowanie i wiele wątpliwości. Niezależnie od tego korzystanie z któregokolwiek z mechanizmów wsparcia powinno być w każdym przypadku poprzedzone niezależną analizą spełnienia warunków uprawniających do skorzystania z danego instrumentu. W szczególności uwagę zwracać należy na treść aneksów czy porozumień proponowanych przez bank, które mogą mieć w długofalowej perspektywie również negatywne konsekwencje dla kredytobiorców.