Czy u Ciebie także powstała nadpłata?

Należy zacząć od tego, po wypowiedzeniu umowy przez bank powodowie dopatrzyli się niezgodności niektórych klauzul zawartych w ich umowach z prawem. W związku z tym stwierdzili nie tylko, że są one niedozwolone i nie są nimi związani, ale także, że doszło do powstania nadpłaty kredytu w wysokości 158.213,70 zł., więc bank nie miał podstaw do wypowiedzenia umów. Nadpłata miała wynikać z różnicy wpłaconych już kwot, wyliczonych na podstawie arbitralnie ustalanych przez bank przeliczników w Tabelach Kursów Walut Banku oraz tych samych kwoty obliczonych z pominięciem mechanizmu indeksacji. Ostatecznie składając pozew, powodowie domagali się uznania umów za nieważne i zwrotu nienależnie spełnionego świadczenia.

W uzasadnieniu pozwu wskazywano na brak należytego poinformowania kredytobiorców o ryzyku walutowym oraz na dowolność w ustalaniu przez bank kryteriów w ustalaniu kursu, określanego na podstawie wewnętrznych Tabel kursowych determinujących wysokość zadłużenia. Co ciekawe Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów już wydał bankowi zakaz używania w obrocie z konsumentami postanowienia, że przeliczenia kapitału i rat dokonywane były zgodnie z kursem walut określonym w Tabeli Kursów Walut Obcych, obowiązujących w banku ze względu na uznanie go za niedozwolone. Zgodnie z poczynionymi ustaleniami faktycznymi dokonanymi przez Sąd Okręgowy w Katowicach, powodowie poczynili rozeznanie w bankach i byli świadomi wahań kursowych, które przedstawiono im w pozwanym banku jako niewielkie. Bank przekonywał o wyjątkowej stabilności franka szwajcarskiego. Po podpisaniu umów, kwota kredytu została podwyższona aneksem o 116 tyś. zł. Harmonogram spłaty ustalony został we frankach, spłata kredytu wymagała przeliczenia raty na polskie złote.

Powodowie na początku postępowania w I instancji domagali się uznania abuzywności jedynie dwóch postanowień umownych, dotyczących obowiązku spłaty zobowiązania po kursie narzuconym arbitralnie przez bank w Tabeli Kursów Walut Obcych banku. Istotną kwestię rozważań sądu stanowiło niesprecyzowanie kryteriów ustalenia kursu w umowie między bankiem a kredytobiorcami. Pozwany bowiem ustalał kurs dowolnie według wewnętrznych tabel, nie wskazując w umowie kryteriów jego ustalania, na co powodowie nie mieli wpływu. W związku z powyższym Sąd Okręgowy w Katowicach zasądził na rzecz powodów kwotę 9.651,46 zł. i oddalił powództwo w pozostałej części, w związku z tym, że taka różnica byłaby należna od banku, gdyby od wysokości faktycznie wpłaconych rat odjąć kwotę obliczoną na podstawie średniego kursu NBP. 

Wyrok zaskarżyły obie strony. Żądanie powodów opiewało na kwotę 58 861,12 zł. Apelacja powodów została uwzględniona.

Abuzywność postanowień oceniana na moment zawarcia umowy

Sąd Apelacyjny przyjął za własne ustalenie Sądu I instancji, że zawarte umowy kredytu zawierają postanowienia abuzywne, które regulowały ustalenie wysokości zobowiązań na podstawie wewnętrznych, ustalanych arbitralnie tabel kursowych banku. Stało się to za sprawą braku określenia, nawet w Regulaminie jakiegokolwiek mechanizmu ustalania kursu waluty, który jednoznacznie wpływał na zobowiązanie kredytobiorców. Co ciekawe, następcze twierdzenia banku o stosowaniu kursów rynkowych nie miały znaczenia dla sądu, ponieważ niezbędnym dla skuteczności powyższych postanowień jest uregulowanie kwestii dotyczącej mechanizmów przeliczeniowych w umowie, a abuzywność umowy oceniana jest w momencie jej zawarcia. 

Spread walutowy

Postanowienia przeliczeniowe należy uznać za niedozwolone dodatkowo ze względu na brak możliwości oceny, w jakim stopniu spread walutowy stanowi funkcję waloryzacyjną, a w jakim dodatkowe, niedające się określić i przewidzieć wynagrodzenie banku. Dla Sądu Apelacyjnego niedozwolonymi były bowiem postanowienia, w których wskazano jedynie termin ustalenia kursu waluty dla określenia spłaty, bez wytłumaczenia sposobu jego określenia, co doprowadziło do naruszenia dobrych obyczajów i równości kontraktowej. 

Prawo bankowe – zmiana przepisów

Ponadto, należy wskazać, na co zwrócił uwagę Sąd Apelacyjny, że w 2011 r. w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe ustawą z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy - prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 165, poz. 984) wprowadzono nowe przepisy, mające zastosowanie także do umów zawartych przed wprowadzeniem ustawy w stosunku do spłacanych jeszcze części kredytów. Zgodnie z nowelizacją, „umowa kredytu powinna określać, w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu”. W związku z powyższym bank jako profesjonalista powinien dołożyć należytej staranności, aby przedstawić kredytobiorcom powyższe mechanizmy, do czego jak wynika z ustalonego stanu faktycznego nie doszło.

Zastąpienie postanowień przepisami dyspozytywnymi

Określając postanowienia banku odsyłające kredytobiorców do Tabel kursowych jako abuzywne, Sąd Apelacyjny uznał je za niewiążące strony oraz powtarzając za wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie Państwa Dziubak z dnia 3 października 2019 r., sygn. akt C-260/18, stanowczo wyłączył możliwość uzupełnienia luk w umowie na podstawie krajowych przepisów o charakterze ogólnym. Wniosek ten nie jest nowością, ale pokazuje uniwersalność i aktualność obchodzącego niedawno pierwszą rocznice przełomowego dla frankowiczów wyroku TSUE.

Żądanie unieważnienia umów

Powodowie co prawda początkowo domagali się uznania części postanowień za bezskuteczne, natomiast ostatecznie dochodzili uznania umów za nieważne. W konsekwencji Sąd Apelacyjny unieważnił umowy na podstawie art. 58 §1 Kodeksu cywilnego, w związku z czym kredytobiorcom otwarto drogę, aby domagać się zwrotu tego co świadczyli wykonując nieważne umowy. W związku z powyższym Sąd Apelacyjny podwyższył zasądzoną kwotę do 58.861,12 zł. 

Wyrok przeciwko bankowi jest prawomocny. Sam bank Millennium S.A., po banku Raiffeisen Bank Polska S.A. zajmuje drugie miejsce, co do najczęściej przegrywających banków w sporze z frankowiczami (92% spraw). We wrześniu 2020 r. aż 96 % pozwów w sprawach frankowych zakończyło się zwycięstwem frankowiczów (Statystyki sporządzone przez „Parkiet” z okresu 10.2019 r. – 08.2020 r.). Statystyki pokazują, że nie warto czekać z analizą umowy. Ty też nie czekaj.

Paulina Dyba

Bankownia.pl